Nederlands

1 Welkom

Welkom

naar de WeinWanderWeg in Müden aan de Moezel

Routelengte 1,4 km van het weerstation naar 
het natuurbeschermingsproject “Auf der Krabaun”

Met informatie over de volgende onderwerpen: 
druivensoorten, werken volgens de seizoenen, terroir, klimaat, stapelmuren, biodiversiteit

Met omwegen naar de vuursalamander-themaroute, natuurpad, Frankische begraafplaats en kinderactiviteiten
 

2 Wijnstokken

Wortel

Voedingsstoffen en water worden via de wortels in de wijnstok opgenomen. Een groot deel van de onderstam bevindt zich tussen de 20 cm en 50 cm onder de grond. Wortels kunnen echter wel 15 tot 20 meter diep in de aarde reiken, afhankelijk van de leeftijd van de wijnstok en de aard van de grond.

Wijnstok

Een wijnstok is een klimplant die, afhankelijk van de teeltwijze, in stokvorm wordt gekweekt. De wijnstokken in de wijngaard van vandaag zijn geënt. Dit betekent dat een rijst(tak) wordt geënt op een basisstam, de onderstam. Om deze reden worden ze ook wel entranken genoemd.

Fruit

De vruchten van de wijnstok zijn bessen, deze groeien aan de stengel en vormen een pluim die druiven worden genoemd. De bessen van wijndruiven bevatten altijd zaden, in tegenstelling tot tafeldruiven.

De wijnstokken bloeien tussen eind mei en juni, sterk afhankelijk van het weer. Afhankelijk van de bloeitijd, zomer en soort kan de oogst eind augustus of half oktober beginnen.

3 Klimaat

Gegevens van het weerstation van Müden

De wijnbouw in Müden wordt begunstigd door een mild klimaat met hoge temperaturen en weinig regenval.

Ø Temperaturen van Müden (2018 tot 2023): 11,6 graden 
Ø Neerslag van Müden (2018 tot 2023): 649 mm

De waarden liggen gemiddeld 1,3 graden hoger en 94 liter lager per jaar dan het zesjarig jaargemiddelde voor Duitsland.

Klimaatverandering

De gevolgen van de klimaatverandering zijn steeds meer voelbaar in de wijnbouw aan de Moezel. Weersextremen zoals late vorst, droogte en hevige regenval komen steeds vaker voor. Door vroege knopvorming ontstaat over grote oppervlakten vorstschade. De gevolgen kunnen variëren van oogstverliezen tot zelfs mislukte oogsten. De groeiseizoenen worden langer. De druivenoogst begint aanzienlijk eerder dan 20 of 50 jaar geleden.

Bovenal zal de regelmatig voorkomende droogte de komende jaren een grote uitdaging vormen.

4 Winter

Wijnstok/natuur

De druiven zijn geoogst. Bij de eerste nachtvorst vielen de bladeren. De wijnstok gaat in winterrust.

Werken in de wijngaard

De eerste werkzaamheden voor het nieuwe oogstjaar beginnen. De wijnstok wordt teruggesneden. Uit het jaarlijkse hout worden nieuwe fruitscheuten geselecteerd en de fruitscheuten van het voorgaande najaar worden verwijderd. In het nieuwe jaar worden de fruitscheuten gebogen, afhankelijk van de teeltwijze. Hieruit zullen gedurende het groeijaar de scheuten en later de druiven groeien.

Werken in de wijnmakerij

In de wijnmakerij moeten de wijnen die in de kelder gisten, worden gecontroleerd. Gefermenteerde wijnen worden gescheiden van de gist, een proces dat rekken wordt genoemd. Jonge wijnen worden geklaard en daardoor gestabiliseerd.

5 Riesling

Algemene systematiek en oorsprong
 

Riesling is hoogstwaarschijnlijk het resultaat van een kruising tussen een Rijnlandse wilde wijnstok en de Heunische druivensoort . Het eerste gedocumenteerde bewijs van aanplant dateert uit 1435. Riesling is de bekendste Duitse witte wijndruivensoort. Dit is vooral belangrijk aan de Moezel; 62,5% van het wijngaardoppervlak in het teeltgebied bestaat uit Riesling-wijnstokken.

Kenmerken van de druivensoort

Druif: klein tot middelgroot

Bes: groen, geel, bruin gestippeld

Rijping: laat, begin - eind oktober

Wijn: fruitig, elegant, met merkbare zuurgraad

Verscheidenheid aan aroma's : van appel, citrus tot rijpe perzik, exotisch fruit

6 Pinot Noir

Algemene systematiek en oorsprong

Blauwe Pinot Noir, ook wel Pinot Noir genoemd, is een van de oudste en bekendste gecultiveerde druivensoorten ter wereld, afkomstig uit Frankrijk. Het wordt beschouwd als de voorvader van alle Bourgondische druivensoorten (vroege Pinot Noir, Pinot Blanc, Pinot Gris, enz.). Teelt wordt meer aanbevolen in koele klimaten. Het is de meest voorkomende rode druivensoort aan de Moezel en wordt aangetroffen op ongeveer 5% van het wijngaardoppervlak.

Kenmerken van de druivensoort

Druif: kleine tot middelgrote bessen

Bes: rond tot ovaal en donkerblauw

Rijpheid: eind september tot half oktober

Wijn: glanzende paarsrode kleur, fijne elegante body, volle body, frisse zuurgraad

Aroma: kersen, rode bessen

7 Lente

Wijnstok/natuur

Met de eerste warme zonnestralen ontwaakt het leven in de wijnstok. Het water stijgt via de wortels in het eenjarige hout (fruitstaven) en de eerste knoppen (ogen) gaan open.

Werken in de wijngaard

De vruchtstokken van de wijnstokken worden vastgebonden aan het draadframe of aan de individuele paal. Dit werk moet vóór het ontluiken worden uitgevoerd om schade te voorkomen. De eerste grondbewerking voor beluchting en betere irrigatie wordt uitgevoerd en nu worden jonge wijnstokken geplant.

Werken in de wijngaard

De wijnen van de laatste oogst zijn ontwikkeld. De jonge wijnen zijn nu klaar en worden van vat naar fles overgebracht.

8 Wijngaarden en bodems
 

Locatie Funkenberg (stroomafwaarts)

De naam komt van de steenachtige grond waar soms vonken rondvliegen als de grond wordt bewerkt met ijzeren schoffels. In de Funkenberg vind je vooral zandleemgronden. Het brongesteente hier is grauwacke met kwartsietafzettingen , die de wijnen hier aanzienlijk bepalen. In tegenstelling tot de klassieke Moezellei is deze aanzienlijk harder. Hier groeien zoutere en delicatere Riesling-wijnen 

De ligging van St. Castorhöhle (stroomopwaarts van de Moezel)

Volgens de overlevering woonde hij hier rond 550 na Christus. de monnik St. Castor, die vanuit Trier werd gestuurd om het gebied te kerstenen, in een grot op de helling tussen Müden en Karden. De klassieke Moezelleisteen vind je vooral op de oude terrassen in de St. Castorhöhle. De lichtere, leemachtige zandgronden warmen snel op en slaan de warmte dankzij het donkere leisteengesteente tot diep in de nacht op. De Rieslingwijnen zijn hier weelderiger en worden gekenmerkt door aroma's van geel fruit .

9 Wijn

Soorten wijn

Witte wijn wordt gemaakt van lichte druiven, Rosé en Blanc de Noir worden gemaakt van rode druiven die direct na de oogst worden geperst. 
Na de oogst heeft rode wijn een pureegisting nodig, waarbij de rode kleur van de bessen overgaat in het sap (most).

 

Smaak informatie

Droog, halfdroog en Zoet zijn wettelijk gedefinieerde smaakaanduidingen van de wijn gebaseerd op de bestaande en voelbare restzoetheid in de wijn. De term Feinherb Het kan echter vrij worden gebruikt en beschrijft elke smaak tussen licht droog en zoet.

Benaming van oorsprong

Sinds 2021 is er een nieuwe Duitse wijnwet van kracht, die de kwaliteitsniveaus van wijn regelt op basis van de huidige EU-wetgeving. Waar de druiven vandaan komen is inmiddels cruciaal voor de kwaliteit van Duitse kwaliteits- en kwaliteitswijnen. Omdat wijn een smaakvolle weerspiegeling is van zijn oorsprong, het terroir waarop de wijnstokken groeien. Het is verdeeld in 3 kwaliteitspiramides met als motto: 
“Hoe dichter bij de oorsprong, hoe groter de kwaliteit!”

10 Zomers

Wijnstok/natuur

Nadat zich 13 bladeren op de jonge scheut hebben gevormd, beginnen de wijnrankbloemen eind mei tot half juni . De bloemen worden druiven genoemd omdat ze al op druiven lijken. Ze verspreiden een aangename, delicate geur.

Werken in de wijngaard

De zomer draait helemaal om bladwerk. Eerst en vooral moeten de steeds groter wordende scheuten in het draadframe worden gestoken en later worden ingekort. Ook zijn er inmiddels enkele kwaliteitsverhogende maatregelen getroffen, zoals het verwijderen van bladeren voor de druiven. Last but not least is de gewasbescherming nu ook een belangrijke taak, omdat de wijnstok niet zonder kan functioneren. 
Dankzij moderne technologieën en de bevordering van natuurlijke vijanden van plagen kan de gewasbescherming nu echter worden verminderd.

Werken in de wijnmakerij

De overige wijnen worden in de kelder gebotteld en verkocht. Warme zomeravonden nodigen uit om wijn te drinken en ervan te genieten. De voorbereidingen voor de komende oogst beginnen in de nazomer.

11 Bourgondië

Wit en grijs bordeaux

Algemene systematiek en oorsprong

Bourgondische druivensoorten zijn mutaties van Pinot Noir. Deze vormt samen met de Pinot Blanc (Pinot Blanc/Pinot Bianco) en de Pinot Gris (Pinot Gris/Pinot Grigio) een familie. Pas als de duiven rijp zijn, kan aan de hand van de kleur van de bessen en bladeren de soort worden bepaald.

Kenmerken van de druivensoort

                   Pinot Gris:                           Pinot Blanc:   

Druif:                                         middelgroot, lang, dicht en compact

Bes:              grijs tot rood                                 groen “met gekarameliseerde wangen”

Rijpheid:                            midden/eind september tot begin oktober

Wijn:             groengeel met gouden                    groengeel ,
    reflecties,       
   kruidig, romig,                                licht fruitig, romig, 
    sterke body                                   fijne body

Aroma:          appelcitrus, abrikoos,                     geel fruit, appel, citrus, 
    perzik, gedroogd fruit                     perzik

12 Rivaner / Müller Thurgau

Algemene systematiek en oorsprong

De druivensoort werd in 1882 gecreëerd in de Rheingau bij het staatsonderwijs- en onderzoeksinstituut in Geisenheim . Het is een kruising tussen Riesling en Madeleine Royal en is vernoemd naar zijn fokker Müller uit het Zwitserse kanton Thurgau. De naam Rivaner raakte later ingeburgerd omdat aanvankelijk werd aangenomen dat het een kruising was tussen Riesling en Silvaner. Aan de Moezel wordt Rivaner op ongeveer 8,5% van het wijngaardoppervlak verbouwd.

Kenmerken van de druivensoort

Druif: middelgroot

Bes: geelachtig groen

Rijpheid: begin tot half september

Wijn: minder zuur, kruidig, lichte fruitaroma's, delicate body, nootmuskaattoon

Aroma's: geel fruit, kruisbes, vlierbloesem

13 Doornvelden

Algemene systematiek en oorsprong

Term: Fungal resistance of vines

These new grape varieties, which were bred with sustainability in mind, have natural defenses against the most important fungal pathogens in the vineyard and thus require much less plant protection.

Fewer plant protection measures promote beneficial organisms and flora and fauna in the vineyard, while at the same time saving diesel and CO2 and, above all, protecting the soil because the number of journeys with heavy machinery is reduced.

 

De vroegrijpe rode wijndruivensoort werd in 1955 in Weinsberg (Württemberg) gekweekt door August Herold. Het is een kruising tussen de Helfensteiner druivensoorten en de Heroldrebe. De druivensoort is vernoemd naar Immanuel Dornfelder, de oprichter van het State Teaching and Research Institute in Weinsberg. 
Aan de Moezel wordt Dornfelder op bijna 3% van het wijngaardoppervlak verbouwd.

Kenmerken van de druivensoort

Druif: groot en compact

Bes: groot, blauwzwart

Rijpheid: begin tot half september

Wijn: blauwviolette kleur met rode reflecties, subtiele zuurgraad

Aroma: bramen, cassis, aardbei, framboos

14 Schimmelresistente druivensoorten (Piwis)

Term: Schimmelresistentie van de wijnstokken 

Deze nieuwe druivenrassen, waarvan de veredeling gericht is op duurzaamheid, hebben een natuurlijke afweer tegen de belangrijkste schimmelpathogenen in de wijngaard en kunnen daarom tegen veel minder gewasbescherming.

Door het verminderen van gewasbeschermingsmaatregelen worden nuttige insecten en flora en fauna in de wijngaard bevorderd, terwijl tegelijkertijd diesel en CO² worden bespaard en vooral de bodem wordt beschermd doordat het aantal ritten met zware machines wordt verminderd.
 

Op vitale gronden groeien meer aromatische druiven en veel meer kleurrijke begeleidende planten, wat de biodiversiteit in de wijngaard bevordert. Deze maken het mogelijk om CO² uit de lucht in de grond te binden – zo kan klimaatverandering actief worden tegengegaan. 

Voorbeeld van Piwi- druivensoorten in deze wijngaard:

Satijn Noir

Druif: kleine, losse bessen                                                           

Bes: kleine, dikke schil, donkerblauw                                        

Rijpheid: eind september                                                              

Wijn: dieprode kleur, vol van smaak                                           

Aroma: zwarte bramen en bessen,         
zwarte peper en pure chocolade

15 Herfst

Wijnstok/natuur

Er is geen bladgroei meer. De druiven worden gevormd op de fruitstokken en beginnen te rijpen. Het vruchtvlees wordt zacht en de zaden worden bruin. Zolang de bladeren groen zijn, transporteert fotosynthese suiker naar de vrucht. De nachten worden koeler, de zon verliest zijn kracht. De duivenhuiden worden dunner.

Werken in de wijngaard

Aan het einde van de zomer en aan het begin van de herfst wordt de oogsthoeveelheid gereguleerd voor hoogproductieve druivenrassen. De druivenzone wordt ontdaan van bladeren voor een betere ventilatie. Het mostgewicht en de rijpheidsgraad van de druiven worden gecontroleerd om het optimale oogsttijdstip te bepalen. De druivenoogst begint.

Werken in de wijnmakerij

Voor de druivenoogst worden de voorbereidingen getroffen, wordt de druivenpers (pers) opgezet, scharen en emmers tevoorschijn gehaald etc. De oogst begint, overdag worden de druiven geoogst en in de late namiddag geperst. Hierdoor ontstaat most, die vervolgens wordt bevrijd van de troebele stoffen. De gisting van de nieuwe vintage begint. 


 
16 Terroir

“Terroir” beschrijft de invloeden die de druiven of wijnstokken beïnvloeden en leiden tot de ontwikkeling van smaakkenmerken in de uiteindelijke wijn. De beïnvloedende factoren zijn klimaat, bodemsamenstelling, landschapskenmerken, type teelt en, cruciaal, de manier waarop de wijnmaker werkt. Vooral het weer zorgt voor sterke verschillen tussen de jaargangen.

Moezel-terroir

De Moezel staat bekend om minerale wijnen die vele facetten kunnen laten zien. De verschillende substraten zoals leisteen (blauw, rood), grauwacke, kwartsiet of klei kenmerken de wijn. Steile, met leisteen bedekte berghellingen worden verwarmd door zonnestraling. Beboste bergkammen blokkeren koude wind. 
De rivier reflecteert de zonnestralen op de steile hellingen.

Filosofie van de wijnmaker

De basis voor de latere wijn ligt in de wijngaard. Hier bepaalt de wijnmaker welke werkzaamheden wanneer worden uitgevoerd. Na de oogst worden de druiven in de wijnmakerij verwerkt tot wijn; ook de fermentatie heeft invloed op de smaak. Pas dan ontwikkelen zich de uiteindelijke, typische wijnaroma’s.